Vai trò Phục hồi chức
năng tim mạch: Theo Tổ chức Y
tế Thế giới, PHCN là các hoạt động đòi hỏi nhằm đảm bảo cho bệnh nhân tim mạch đạt được tối đa điều
kiện thể chất, tinh thần và xã hội để họ có thể tự cố gắng đạt được một vị trí
trong cộng đồng và tiến đến một cuộc sống tích cực hơn với mục đích hòa nhập
cộng đồng, giảm tỉ lệ tử vong và giảm tần suất bệnh.
Chỉ định và
chống chỉ định của PHCN tim mạch
Chỉ định:Bệnh nhân sau hội chứng vành cấp
ổn định với điều trị nội khoa; Cơn đau thắt
ngực ổn định; Bệnh nhân sau phẫu thuật bắc cầu
chủ-vành.Bệnh nhân sau can thiệp động mạch
vành .Suy tim mạn ổn định (suy tim tâm
thu hoặc tâm trương).Bệnh nhân sau ghép tim; Bệnh nhân sau phẫu thuật van tim…
Chống chỉ định: Cơn đau thắt ngực không ổn định, Tăng huyết áp, hạ huyết áp tư thế. Hẹp van động mạch chủ nặng. Loạn nhịp thất hoặc nhĩ chưa kiểm soát.
Nhịp nhanh
xoang. Suy tim mất bù.
Khám lượng giá trước tập luyện: bệnh nhân cần được thăm khám, chương trình tập luyện,
giám sát và điều chỉnh cho từng bệnh
nhân cụ thể nhằm mục tiêu cải thiện thể chất, đảm bảo sự an toàn cho bệnh nhân,
tránh được các tai biến trong và sau khi thực hiện bài tập. Tập vận động nên
bắt đầu sớm ngay khi có thể (ngày thứ 4 sau hội chứng vành cấp, sau phẫu thuật tim nếu bệnh nhân
không có biến chứng).Tình trạng tim
mạch phải ổn định, bệnh nhân không còn các triệu chứng: đau ngực, khó thở khi gắng sức, chóng mặt, toát mồ
hôi, tím tái, loạn nhịp tim nặng. Các bài tập trong giai đoạn này là các vận
động chậm, nhẹ nhàng và phù hợp mức độ bệnh lý của từng bệnh nhân.
Các giai đoạn của chương trình
PHCN tim mạch toàn diện
Giai đoạn I: là giai đoạn bệnh nhân đang nằm
viện, thường là 1-14 ngày, mục tiêu giúp bệnh nhân có thể tự thực hiện các hoạt
động sinh hoạt trong nhà hằng ngày. tư vấn và giáo dục sức khỏe thay đổi yếu tố
nguy cơ, tuân thủ điều trị thuốc. Lợi ích của
vận động sớm trong giai đoạn này là giúp bệnh nhân tránh được biến chứng của
việc nằm lâu tại giường bao gồm thoái hóa cơ, chóng mặt tư thế, rối loạn hoạt
động của bàng quang và ruột, loét tì đè, viêm phổi.
Giai đoạn II còn được gọi là giai đoạn
hồi phục, kéo dài từ 6 đến 12 tuần, bắt đầu từ sau khi bệnh nhân xuất
viện. Trong giai đoạn này bệnh nhân sẽ tham gia chương trình PHCN ngoại trú
dưới sự giám sát của nhân viên y tế, từ 1 đến 3 lần mỗi tuần.
Giai đoạn III giai đoạn duy trì, là giai đoạn
PHCN dựa vào cộng đồng nhằm duy trì các hoạt động PHCN để tiếp tục đạt được các
lợi ích lâu dài của việc tập luyện thể dục và giảm thiểu nguy cơ tái phát biến
cố, dù có cải thiện rõ rệt về chức năng của tim
Các yếu tố cơ bản của chương trình tập luyện vận
động
Tần suất tập luyện: tần suất cần thiết để cải thiện
sự đáp ứng phù hợp của hệ tim mạch với vận động là ít nhất 3 lần trong 1 tuần
(ngày tập – ngày nghỉ). Tập luyện thường xuyên giúp duy trì được sức bền của tim, phổi và cơ bắp, tăng khả năng hoạt động thể lực.
Cường độ tập luyện hết sức quan trọng đối với bệnh
nhân tim mạch. Cường độ tập luyện được chỉ định tùy theo kết quả lượng giá chức
năng tim mạch và nguy cơ tập luyện của bệnh nhân. Cường độ tập luyện dựa vào
các thông số: tần số tim tối đa, tần số tim lúc
nghỉ, tần số tim ở ngưỡng thiếu máu cục bộ.
Thời lượng tập luyện thường khoảng 20-60 phút, có thể
cộng dồn và nên có thời gian nghỉ giữa chừng, không nên tập liên tục > 20
phút. Các bài tập cường độ thấp, lặp
lại nhiều lần ở các nhóm cơ lớn, ví dụ đi bộ, leo cầu thang, đạp xe đạp ….giúp
cải thiện khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày.
BS.CKI. Thạch Ngọc Thúy An
Phó khoa vật lý trị liệu- PHCN - BVĐKTV