Bệnh dại là bệnh truyền
nhiễm nguy hiểm, lây truyền từ động vật sang người qua vết cào, cắn, vết liếm của
động vật mắc bệnh dại (thường gặp là chó và mèo). Khi đã lên cơn dại, kể cả động
vật và người đều dẫn đến tử vong.
Thường
thời gian ủ bệnh dại ở người từ 2-8 tuần, có thể ngắn khoảng 10 ngày hoặc dài
trên một năm hoặc hai năm. Thời gian ủ bệnh phụ thuộc vào số lượng vi rút xâm
nhập vào cơ thể, sự nặng nhẹ của vết thương, khoảng cách xa gần từ vết thương
đến não bộ. Vết thương nặng, gần thần kinh trung ương thì thời gian ủ bệnh
ngắn.
Giai
đoạn đầu, bệnh nhân thường có biểu hiện cảm giác sợ hãi, đau đầu, sốt, mệt mỏi,
khó chịu, cảm giác tê và đau tại vết thương nơi vi rút xâm nhập.
Giai
đoạn viêm não thường biểu hiện mất ngủ, tăng cảm giác kích thích như: sợ ánh
sáng, tiếng động và gió nhẹ. Ngoài ra, còn có rối loạn hệ thần kinh thực vật
như giãn đồng tử, tăng tiết nước bọt, vã mồ hôi, hạ huyết áp, đôi khi có biểu
hiện xuất tinh tự nhiên.
Bệnh
thường kéo dài từ 2- 6 ngày, đôi khi lâu hơn và chết do liệt cơ hô hấp.
Chẩn đoán bệnh dựa vào các triệu chứng lâm sàng, đặc
biệt là các chứng sợ nước, sợ gió, sợ ánh sáng với các yếu tố dịch tễ học có
liên quan như bị chó, mèo bị Dại cắn, liếm, cào làm tổn thương ở da.
Khi bị chó, mèo cắn chúng cần làm:
Bước 1: Cần phải làm vệ
sinh vết thương: Rửa ngay thật kỹ vết cắn bằng
nước xà phòng đặc, sau đó rửa bằng nước muối, bôi chất sát trùng như cồn, cồn
iốt để làm giảm lượng vi rút tại vết cắn.
Bước 2: Băng bó vết
thương: Sau khi vệ sinh vết thương, người
bệnh nên dùng gạc y tế hoặc vải sạch để băng bó vết thương để cầm máu đồng thời
tránh trường hợp vi khuẩn xâm nhập. Tuy nhiên, không nên băng bó quá chặt khiến
máu khó lưu thông.
Bước 3: Tiêm phòng vắc
xin: Người bệnh cần đến ngay các cơ sở y
tế gần nhất để tiêm vắc xin phòng dại ngay sau bị chó cắn. Lịch tiêm theo lộ
trình và loại vắc xin phòng dại sẽ được các bác sĩ tư vấn phù hợp. Phải tiêm đủ
mũi và đúng lịch theo hướng dẫn của cán bộ y tế.
Mọi
người cần có ý thức phòng bệnh Dại cụ thể như sau: Báo
cáo với cơ quan thú y gần nhất khi phát hiện động vật nghi mắc bệnh Dại. Tránh
cho trẻ nhỏ chơi với động vật, nhất là chó, mèo đi lạc. Dạy trẻ tránh xa các
động vật hoang dã như mèo, dơi, gấu trúc, chồn hôi, khỉ, cáo…Nhà có vật nuôi
như chó, mèo cần chủ động tiêm phòng vắc xin ngừa bệnh Dại cho chúng, không cho
chúng chạy rong bên ngoài vì rất dễ lây lan mầm bệnh.
Bệnh dại
khi đã khởi phát bệnh thì không có cách gì cứu chữa được. Tiêm phòng dại được
xem là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất để bảo vệ tính mạng trước căn bệnh
này.
Hiện nay tại Việt Nam
đang có 2 loại vắc xin phòng dại gồm Verorab (Pháp) và Abhayrab (Ấn Độ).
Đây đều là những loại vắc xin được sản xuất theo công nghệ mới, cải thiện vượt
bậc so với các loại vắc xin phòng dại thế hệ cũ. Vắc xin dại đều đã được kiểm
định an toàn, khẳng định khả năng đáp ứng miễn dịch cao sau khi tiêm đủ liều. Tất
cả các loại vắc xin dại hiện tại đều an toàn, cho đến nay, thế giới vẫn chưa
ghi nhận những biến cố bất lợi nghiêm trọng nào sau tiêm chủng vắc xin dại.
Khi bị chó, mèo cắn,
cào không nên làm các việc sau:
- Không cố gắng nặn máu
vết thương bị chó, mèo nghi bệnh Dại cắn. Không nên chà sát vết thương, tránh
làm vết thương trầm trọng hơn.
- Không đắp, sát bất cứ
loại lá nào lên vết thương.
- Không chữa dại bằng thuốc Đông y, thuốc Nam hoặc thuốc lá.
- Không kiêng cữ tắm
rửa vệ sinh cơ thể mỗi ngày.
BSCK II. Trương Văn
Dũng